در میان ایرانیان مهاجر، افراد موفق در حوزه‌های مختلف کم نیستند اما فیروز نادری را می‌توان موفق‌ترین ایرانی درفعالیت‌های علمی دانست. او سال‌ها در بالاترین رده‌های مدیریتی سازمان فضایی آمریکا (ناسا) فعالیت کرده و مدیریت بزرگترین پروژه‌های این سازمان را بر عهده داشته است. در ادامه این مقاله مروری بر زندگی فیروز نادری، دانشمند و مدیر موفق ایرانی خواهیم داشت.
زندگی فیروز نادری
فیروز نادری در تاریخ 5 فروردین سال 1325 در شهر شیراز به دنیا آمد. هر چند او در کلانشهر شیراز چشم به جهان گشوده اما اصالتا جزیی از خانواده ایل بزرگ قشقایی، تیره ندرلو، به شمار می‌رود. فیروز تا 12 سالگی در این شهر زندگی کرد اما بعد از آن به همراه پدر به تهران هجرت کرد. او دوره دبیرستان خود را در تهران به پایان رساند و سپس برای گذراندن تحصیلات عالیه به ایالات متحده آمریکا نقل مکان کرد.
تحصیلات
به گفته فیروز نادری، او ابتدا به معماری علاقمند بوده است اما خیلی زود متوجه می‌شود که در این رشته خیلی مستعد نیست و به همین علت دیگر معماری را پیگیری نمی‌کند. فیروز نادری تصمیم می‌گیرد تا تحصیلات دانشگاهی خود را در رشته مهندسی برق ادامه دهد. فیروز در سال 1970 کارشناسی خود را از دانشگاه ایالتی آیووا دیافت می‌کند. سپس برای ادامه تحصیل به دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، چهاردهمین دانشگاه برتر جهان، می‌رود و دکتری خود را در سال 1976 در رشته الکترونیک، اخذ می‌کند.
بازگشت به ایران
فیروز نادری پس از اتمام تحصیلاتش در آمریکا به ایران بازگشت. فیروز پس از گذراندن خدمت سربازی در مرکز سنجش از دور سازمان فضایی ایران مشغول به کار شد. این مرکز وظیفه جمع‌آوری اطلاعات از سطح زمین با استفاده از سنجش انرژی بازتابی و بدون حضور در محل را برعهده دارد. پس از مدتی فعالیت در این سازمان، فیروز دریافت که به علت کمبود امکانات در ایران نمی‌تواند طرح‌های بلندپروازانه خود را در ایران دنبال کند. به این علت تصمیم گرفت تا به آمریکا بازگردد و فعالیت‌های علمی خود را در این کشور دنبال کند.
کار در ناسا
شروع
فیروز نادری پس از بازگشت به آمریکا در سال 1979، در سازمان فضایی آمریکا ناسا، در سمت مهندس سیستم و در آزمایشگاه پیش‌رانش جت (JPL) مشغول به کار شد. ماموریت اصلی این آزمایشگاه، تحقیقات در مورد طراحی و ساخت جت‌های بی‌سرنشین به خارج از منظومه شمسی بوده است. او در مدت فعالیتش در این آزمایشگاه رتبه به رتبه پیشرفت کرد و سمت‌هایی مثل مسئول توسعه فناوری، مدیر پروژه، مدیر آزمایش‌های فیزیک نجومی، مدیر سیستم‌های سیاره‌ای را تجربه کرد.
دستاوردهای مهم فیروز نادری
در زمان فعالیت فیروز نادری در آزمایشگاه پیش‌رانش جت او به دستاوردهای علمی مهمی دست یافت. یکی از آنها تلاشی دو ساله برای طراحی سیستمی مبتنی بر ارتباطات ماهواره‌ای بود. این سیستم سبب شد تا پوشش سراسری تلفن همراه در آمریکا ممکن شود.
پروژه دیگری که فیروز نادری وظیفه رهبری آن را بر عهده داشت، پروژه‌ای بود تحت عنوان تفریق‌سنج (Scatterometer)، هدف این پروژه اندازه‌گیری بادهای اقیانوسی با استفاده از رادارهای فضایی بود. مهم‌ترین دستاورد این پروژه توانمند ساختن بشر برای پیش‌بینی وضع آب و هوا است. اما این پروژه یک دستاورد مهم نیز برای فیروز نادری داشت و آن هم کسب جایزه رهبری برجسته از ناسا بود.
در سال 1996، وی مدیر برنامه‌های پروژه‌های اوریجینز (Origins) انتخاب شد. هدف این پروژه بلند پروازانه کشف سیاره‌هایی مشابه زمین در خارج از منظومه شمسی بود. پس از کشف تجربه کافی در پروژه اوریجینز، ناسا در سال 2000 او را به عنوان مدیر پروژه‌ی اکتشاف مریخ برگزید.
مریخ
فیروز نادری در ابتدای این پروژه با یک چالش مواجه بود و آن این بود که در سال 1999 پروژه اکتشاف مریخ با دو شکست سنگین مواجه شده بود و اخبار آن وجه عمومی ناسا را خراب کرده بود. در این وضعیت با قبول مسئولیت و برنامه‌ریزی‌های دقیق و علمی توانست در 5 سال مدیریت خود به دستاوردهای قابل توجهی برسد. در زمان مدیریت او ناسا توانست سه فضاپیما به مریخ ارسال کند. مهم‌ترین این فضاپیماها، فضاپیمای فرصت (Opportunity) و روح (Spirit) بود که نقش به سزایی در کسب اطلاعات درباره مریخ ایفا کردند.
پس از اتمام مسئولیت فیروز نادری در این قسمت، مسئولان پروژه اکتشاف مریخ تا سال 2012، 4 کاوشگر دیگر نیز به مریخ فرستاد و 2 ماهواره هم در مدار مریخ قرار داند که تمام مطالعات و برنامه‌ریزی‌های آن را فیروز نادری انجام داده بود. ناسا به پاس مدیریت و برنامه‌ریزی عالی در پروژه اکتشاف سیاره مریخ به او مدال “خدمات برجسته‌ی ناسا” را اهدا کرد.
آشنایی با زندگینامه بابک فردوسی جوانترین دانشمند ناسا
معاونت در JPL
پس از پروژه اکتشاف مریخ، فیروز نادری توسط ناسا به عنوان معاون اول JPL منصوب شد. مسئولیت اصلی او در این سمت تعیین استراتژی و روش اجرایی پروژه‌ها بود. مهم‌ترین میراث معاونت او برای ناسا احداث مرکز نوآوری در آزمایشگاه JPL بود. با راه‌اندازی این مرکز فیروز نادری موفق شد 100 میلیون دلار برای شناسایی و رشد فناوری‌های نو سرمایه جذب کند.
آخرین مسئولیت فیروز نادری
پنج سال آخر فعالیت فیروز نادری در ناسا، او مسئولیت پروژه اکتشاف منظومه شمسی را بر عهده داشت. در این دوران او وظیفه هدایت پروژه‌های گران قیمت ناسا (پروژه‌های مولتی میلیارد دلاری) را بر عهده داشت. مهم‌ترین این پروژه‌ها کشف اقمار سیاره‌ی مشتری، ساخت هلی‌کوپتر مریخی و ماموریت رباتیک در منظومه شمسی می‌باشد.
بازنشستگی
فیروز نادری در سال 2016 و پس از 36 سال همکاری با ناسا، بازنشسته شد. به همین مناسبت ناسا سیارک EL1 1989 را به افتخار فیروز نادری Naderi 5515 نام‌گذاری کرد.
پس از بازنشستگی، فیروز تصمیم گرفت تا تجربیات خود را در اختیار نسل جوان قرار دهد. از همین رو او اکنون به عنوان سخنران انگیزشی و مربی پرورش رهبران آینده در انجمن‌های ایرانی-آمریکایی فعالیت می‌کند. به عنوان مثال، او اکنون با سازمان‌های غیرانتفاعی نظیر اتحادیه آمریکایی‌های ایرانی تبار، بنیاد حفظ کودکان در مدارس دانشنامه ایرانیکا فعالیت می‌کند.
جوایز دریافت شده فیروز نادری
فیروز در مدت فعالیتش بارها مورد تقدیر قرار گرفته است. در پایان مروری خواهیم داشت بر مهم‌ترین جوایز که ایشان دریافت کرده‌اند:
- جایزه درجه دو ویلیام راندولف لاولیس از جامعه فضانوردی آمریکا (AAS) در سال 2010
- دریافت مدال افتخارِ جزیره اِلیس در سال 2005
- برنده جایزه لیبرال (جایزه فرد موثر آمریکا) در سال 2004
- مدال رهبری برجسته ناسا
- برنده بالاترین جایزه ناسا با عنوان مدال خدمت متمایز